Afscheid

“Partir c’est mourir un peu” (weggaan is een beetje sterven). En ook sterven is een vorm van afscheid nemen, voor degene die sterft, als dit een bewust proces is, en voor degenen die achterblijven. Als achterblijver heb ik inmiddels de nodige ervaring opgedaan. Waar het 12 jaar geleden, toen mijn vader overleed, nog een bizarre gewaarwording was dat de wereld daarna gewoon doorging en ik probeerde daaraan te blijven meedoen, herken ik nu, een jaar na het overlijden van mijn moeder, die stapjes in het rouwen en de verwerking van het afscheid.

Herken ik de momenten dat ik denk dat ik haar zie lopen, en me op hetzelfde moment realiseer dat ze het niet kan zijn. Herken ik de neiging om haar te bellen of appen als ik na een zitting in de auto stap en mijn hand in de lucht blijft hangen zodra ik me realiseer dat dat niet meer kan. En herken ik de eenzaamheid op het moment dat ik iets moois of verdrietigs met haar wil delen en de ervaring vervolgens ongedeeld blijft.

Want, zoals Sanne Hans het prachtig zong in haar Nederlandse vertolking van Tabitha’s “Hey Mom”: ‘Er is geen mens ter wereld bij wie ik nog zo klein kan zijn, als bij mijn mam..’ En dat niet meer kunnen, is een groot gemis.

Rouwen, afscheid nemen, loslaten is een proces. Niet alleen bij een stergeval, maar ook bij het verlies van een baan, een scheiding, een droom. Elk verlies vergt een bepaald rouwproces. Een proces dat allerlei fases kent en uiteindelijk zou moeten leiden tot een vorm van acceptatie waardoor je weer verwachtingsvol naar de tijd die voor je ligt kunt kijken. Dat betekent niet dat het gemis of het verdriet daarmee over is, maar wel dat het je niet meer belemmert en dat het ook een positief onderdeel wordt van de ervaringen die je vervolgens met je meeneemt en die je maken tot wie je bent.

Het is dan ook belangrijk om een rouwproces, wat het verlies ook is geweest, bewust te doorlopen om te voorkomen dat je ergens in het proces vastloopt. Voor dat proces staat geen afgebakend tijdspad en de kunst is om het er te laten zijn en er de ruimte aan te geven als het zich aandient.

Mijn ervaring is dat dat op verwachte en onverwachte momenten het geval kan zijn. Het overlijden van een mindere naaste confronteerde mij weer enorm met mijn eigen verlies en hielp mij in mijn rouwproces. Maar ook de neiging om afgelopen zomer die mooie vakantiefoto door te sturen terwijl dat niet meer kan, was een moment om weer even stil te staan bij wat niet meer is. En dat is oké, want daarna kan ik ook weer genieten van het leven van nu.